Απομαγνητοφωνημένη εισήγηση του Τ. Δ. από 9ο ICT Forum που πραγματοποιήθηκε 29-30 Οκτωβρίου 2009.

Η χρονική περίοδος που διανύουμε είναι ιδιαίτερα κρίσιμη στο δρόμο για το Δ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. Η κρισιμότητα αυτή εξηγείται αν λάβουμε υπόψη μας δύο άξονες.

Ο πρώτος άξονας αφορά την ανάγκη επιτακτικών νομικών ρυθμίσεων - ενός νέου, δηλαδή, νομοθετικού πλαισίου για την Κοινωνία της Πληροφορίας και ο δεύτερος έγκειται στην ανάγκη υιοθέτησης σοβαρών μεταρρυθμίσεων σε επίπεδο δημόσιου τομέα - με σημεία αιχμής την εκπαίδευση των στελεχών της δημόσιας διοίκησης, την αναμόρφωση των διαδικασιών, αλλά και των αναγκαίων αναπροσαρμογών και ρυθμίσεων.

Η περίπτωση της Κοινωνία της Πληροφορίας - στην οποία όλοι μας πια μετέχουμε - με τις 3 βασικές συνιστώσες της (περιεχόμενο - επικοινωνίες - πληροφορική) είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική. Η περίοδος όπου η πληροφορική αντιμετωπιζόταν με όρους κλειστού επαγγέλματος ή αργότερα όπου οι νέες τεχνολογίες προχωρούσαν με γνώμονα την αυτορύθμιση και την αυτοπροστασία έχει παρέλθει. Οι απαιτήσεις του 21ου αιώνα κάνουν επιτακτική την ανάγκη για ένα νέο αποτελεσματικό και ουσιαστικά ρυθμιστικό νομικό περιβάλλον για την Κοινωνία της Πληροφορίας, που θα αναβαθμίζει τη σχέση ανάμεσα στο δίκαιο και τη νέα σύγχρονη τεχνολογική κοινωνία. Ζητούμενο πια αυτής της σχέσης είναι η ωριμότητα.

Σ’ αυτή την κατεύθυνση, αυτό που απαιτείται δεν είναι ειδικές ρυθμίσεις, αλλά ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο αντιμετώπισης, ένα νομικό πλαίσιο που θα είναι ασφαλές και ικανό να αντιμετωπίζει όλα τα νέα τεχνολογικά θέματα και θα αποτελεί το αποτελεσματικό μέσο για μια δίκαιη και ελεύθερη κοινωνία. Ένα πλαίσιο που θα καλύπτει με επάρκεια όλα τα θέματα διαδικτύου, λογισμικού, ηλεκτρονικού εμπορίου - πειρατείας - ηλεκτρονικής υπογραφής κ.λπ. Άλλωστε, το παρελθόν υπήρξε ιδιαίτερα διδακτικό: δεν καταφέραμε να μιλήσουμε για νόμο για το διαδίκτυο, ακριβώς επειδή δεν υπάρχει νόμος για το χαρτί της μηχανής του φαξ, ή το ραδιόφωνο, ή άλλη τεχνολογική επανάσταση ή εφεύρεση. 

Αναγκαίες λοιπόν οι ρυθμίσεις που θα μας δημιουργήσουν ένα νέο ουσιαστικό, αποτελεσματικό και ρυθμιστικό νομικό περιβάλλον που θα καλύπτει όλα τα παραπάνω θέματα αλλά και ταυτόχρονα θα διασφαλίζει την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, την προστασία από την «πειρατεία» του λογισμικού, από την παράνομη πορνογραφία, την προστασία των ανηλίκων και καθετί σχετικό μέσα από την αλματώδη τεχνολογική εξέλιξη.

Ο δεύτερος άξονας, που σε αυτή την κρίσιμη περίοδο πρέπει να ξαναδούμε, είναι η ανάγκη να ξανασχεδιάσουμε δομή - τομείς και υπηρεσίες του δημόσιου τομέα.
Μας το απέδειξαν οι δυσχέρειες που εμφανίστηκαν σε όλα τα προηγούμενα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης και αφορούσαν τελικά την μη «αφομοίωση» των τεχνολογικών εξελίξεων από το δημόσιο τομέα και γι’ αυτό ίσως «κρέμασαν» πολλά μεγάλα έργα πληροφορικής ή τηλεπικοινωνιών, δεν προωθήθηκαν νέες λύσεις και τελικά πολλά έργα δεν είχαν τη δυνατότητα ούτε να συντηρηθούν με αποτέλεσμα να καταρρεύσουν, χωρίς όμως να μπορέσουν έστω στοιχειωδώς να συντελέσουν στο να λειτουργήσει καλύτερα ο δημόσιος τομέας, να στηρίξει τις αναγκαίες πρωτοβουλίες του ιδιωτικού τομέα και της συνολικής ανάπτυξης της χώρας αλλά και να ικανοποιήσει τον έλληνα πολίτη στην εξυπηρέτηση του οποίου συνταγματικά, νομοθετικά αλλά και ηθικά είναι ταγμένος.

Φταίει μόνο ο κακός σχεδιασμός; Φταίει η πρακτική; Φταίει η «φοβία» ή η άγνοια απέναντι στην αλματώδη τεχνολογική αύξηση; Φταίει η κακή διαχείριση των ίδιων των έργων; Τα κακά «πρακτικά» των επιτροπών; Φταίει ίσως και ο «κακός» ανταγωνισμός των επιχειρήσεων; Μπορεί. Αλλά όχι μόνο.
Σίγουρα όμως ακόμα και μέσα απ’ την καθημερινή «δικαστηριακή πρακτική» αναδεικνύονται συνεχώς σοβαρές παρατυπίες της διοίκησης, είτε από Υπουργεία, είτε από Νομαρχίες, είτε από άλλες Υπηρεσίες, σοβαρές κατατμήσεις έργων, σοβαρές προσπάθειες να «ξεπεραστούν» εθνικοί και κοινοτικοί κανόνες, σοβαρά προβλήματα στην αιτιολόγηση των αποφάσεων των επιτροπών, σοβαρές αυθαιρεσίες της διοίκησης, κακή ερμηνεία διακηρύξεων, κακογραμμένα - κακοσχεδιασμένα έργα, έλλειψη μελετών ή και ακόμα λανθασμένα όρια προϋπολογισμών και «απίθανα» χρονοδιαγράμματα.

Στην προσπάθεια αναδιοργάνωσης - ανασχεδιασμού υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης, με τη συμμετοχή όλων των στελεχών του δημοσίου, που πρέπει να δουν θετικά τον απαραίτητο λειτουργικό ανασχεδιασμό, με ευρύτατο κοινωνικό διάλογο, με διαβουλεύσεις επίμονες και βασανιστικές και στον επιμέρους σχεδιασμό κάθε έργου, στην εξειδίκευση στόχων αλλά και σε μετρήσιμο πρακτικό αποτέλεσμα, το οποίο θα συντελέσει στην αλλαγή νοοτροπίας της διοίκησης, στην καλύτερη λειτουργία της και τελικά στην εξυπηρέτηση του πολίτη.
Στο μεταβατικό λοιπόν χρονικό στάδιο - ανάμεσα στο Γ΄ και στο Δ΄ Κ.Π.Σ. - πρέπει να προχωρήσουμε στη βελτίωση του νομικού θεσμικού πλαισίου, ενός πλαισίου ικανού και αποτελεσματικού που θα αφορά το ηλεκτρονικό εμπόριο, τις ηλεκτρονικές προμήθειες, την ηλεκτρονική υπογραφή, θέματα ασφάλειας στο διαδίκτυο και θα καλύπτουν θέματα από την ασφαλή του ανάπτυξη μέχρι την προστασία της παιδικής ηλικίας ή την πρόληψη ποινικών αδικημάτων και ταυτόχρονα ένα δημόσιο τομέα που θα παρέχει συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού, χωρίς ασάφειες, με «καλοσχεδιασμένα» έργα, με έντονη εξωστρέφεια, με σωστή και συνεχή διαβούλευση, με διακηρυγμένους στόχους και με μετρήσιμα και διαφανή αποτελέσματα που όλα αυτά θα πρέπει να εξυπηρετούν τον πολίτη.

Με τα κριτήρια αυτά, αν όλοι μαζί συμβάλουν, θα έχουμε σίγουρα καλύτερες «απορροφήσεις» αλλά κυρίως ουσιαστικότερα και λειτουργικότερα έργα, που θα βοηθήσουν τον αναγκαίο εκσυγχρονισμό και του δημόσιου τομέα χάριν του κοινωνικού συνόλου.

Στόχος μας δεν πρέπει να είναι μόνο η μονοδιάστατη αύξηση «της απορρόφησης κονδυλίων» αλλά τα ουσιαστικά αναπτυξιακά αποτελέσματα, με έργα που θα συμβάλλουν στην εθνική και περιφερειακή ανάπτυξη, σε ψηφιακή σύγκληση, σε σωστό αναπτυξιακό προγραμματισμό, σε αντιδιαστολή με το παρελθόν όπου υπήρξαν έργα μη αποτελεσματικά, ή μη λειτουργικά, ή ημιτελή.

Ο στόχος αυτός γίνεται πιεστικότερος αν συνυπολογίσουμε ότι στη συνέχεια θα πρέπει να βαδίσουμε χωρίς να περιμένουμε την βοήθεια από άλλους κοινοτικούς πόρους. Έτσι θα πρέπει να στηριχθεί μια ουσιαστική ανάπτυξη από τις επιχειρηματικές και δημόσιες επενδύσεις που θα στηρίξει μία υγιή οικονομία στην ανάγκη πια για εξωστρέφεια, πέρα από τα εθνικά μας όρια.

Είναι σαφές ότι τώρα που ανοίγει ο δρόμος για την έναρξη του Δ΄ Κοινοτικού Πλαισίου, και όπως έχει δημοσιοποιηθεί έγιναν ήδη οι πρώτες προκαταβολές από τα κοινοτικά ταμεία και μάλιστα σε σημαντικό ύψος (400 εκ.) για την περίοδο 2007-2013, θα πρέπει να γίνουν ουσιαστικά συντονισμένες ενέργειες για τον τρόπο διάθεσης των κοινοτικών πόρων και να λάβουν υπόψη όλοι οι κοινωνικοί φορείς, εταίροι, δημόσιοι λειτουργοί ότι απαιτείται βελτίωση της αποτελεσματικότητας των δράσεων όλων των εμπλεκομένων, ακριβώς γιατί είναι η τελευταία φορά που η Ελλάδα θα λάβει τέτοιου ύψους πόρους.

Μέσα από αυτή την τελευταία ευκαιρία η χώρα μας θα πρέπει να στοχεύσει στο ότι μελλοντικά - σταδιακά αποσυνδέεται η όποια ανάπτυξή της από τα κοινοτικά ταμεία και είναι μια οριακά κρίσιμη ουσιαστική τελευταία ευκαιρία για ανάπτυξη και αναδιοργάνωση και για την υλοποίηση των αναγκαίων προσαρμογών του δημόσιου τομέα.